Geschiedenis Kunstwegen
De basis werd in het jaar 2000 gelegd, toen een Nederlandse en een Duitse kunstroute aan elkaar werden geknoopt. Daar zijn steeds nieuwe kunstwerken aan toegevoegd. Zo is in het grootste grensoverschrijdende openluchtmuseum van Europa ontstaan.
Unieke verzameling langs Overijsselse Vecht
De toenmalige koningin Beatrix kwam in 2000 zelf kijken hoe een unieke verzameling kunst langs de rivier de Vecht tot een lint aan elkaar was geregen. De vorstin zocht in de stromende regen het werk Wortlos op, van het Russische kunstenaarspaar Ilya en Emilia Kabakov. Het ligt enigszins verscholen aan de Vecht, precies op de grens van beide landen. Een mannen- en een vrouwenfiguur, gevlochten uit draadstaal, elk aan een oever van de rivier.
De tweedelige sculptuur Wortlos behoorde tot de vijftien nieuwe landschapskunstwerken waarmee Kunstwegen in 2000 onder die vlag van start ging. Met deze uitbreiding werden twee al bestaande routes op elkaar aangesloten: Kunstlijn aan Nederlandse kant en de Skulpturenweg Nordhorn aan Duitse zijde. Kunstlijn verbond sinds 1987 kunstwerken op en rond de stations aan de spoorlijn Zwolle-Emmen. In Nordhorn was de Skulpturenweg vanaf 1977 gegroeid. Voor Kunstwegen werd bovendien een koppeling gemaakt met zestien werken van Bentheimer zandsteen bij het klooster Frenswegen in de buurt van Nordhorn.
Kunst gemaakt voor de omgeving
Zodoende omvatte de route op het moment dat koningin Beatrix de route bezocht al tientallen werken uit decennia van (beeldhouw)kunst in de openbare ruimte. De vijftien nieuwe objecten die er voor Kunstwegen aan waren toegevoegd vormden een kroon op het werk. Een internationaal gezelschap kunstenaars maakte werk voor de meest uiteenlopende plekken. Ze waren uitverkoren door een Nederlands-Duits curatorencollectief, onder leiding van de gedreven Vlaamse kunstautoriteit Jan Hoet.
De curatoren koppelden kunstenaars aan locaties, op basis van het onderzoek dat vijf wetenschappers van de universiteit van Osnabrück op elke plek hadden uitgevoerd. Ook de kunstenaars zelf konden zo bouwen op gedetailleerde informatie over het gebied. Zoals historische verhalen, of een beschrijving van de aanwezige planten- en diersoorten. Bij Kunstwegen is de kunst gemaakt voor de omgeving.
Kunstwegen biedt steeds nieuwe ontdekkingen
Voor de stichting Kunstwegen en haar partners is het een uitdaging om de route levend en in de aandacht te houden. ‘Het grootste grensoverschrijdende openluchtmuseum van Europa’ vergt intensieve aandacht, voor beheer en onderhoud, publieksbereik en vernieuwing. Kunstwegen is nooit af.
In 2009 zorgden de cultuurwethouders van de gemeenten Zwolle, Ommen, Dalfsen en Hardenberg voor een nieuwe impuls. Met het project ‘Raumsichten’ kreeg Kunstwegen in 2012 een flinke uitbreiding. Vanaf Nordhorn werd de route dertig kilometer doorgetrokken naar Ohne bij Bad Bentheim (aan de grens met Nordrhein-Westfalen). Er werden negen nieuwe kunstwerken geplaatst. Daarvoor werd kunst gecombineerd met ruimtelijke ontwikkeling, om nieuwe wegen voor een duurzame vormgeving van het landschap te verkennen.
Van Arnoud Holleman tot Paul de Kort
Zo geeft Kunstwegen een goed beeld van de ontwikkeling van kunst in de openbare ruimte. Met kunstwerken uit 3 decennia. En doe je als bezoeker steeds nieuwe ontdekkingen. In 2025 is stichting Kunstwegen ondergebracht bij museum De Fundatie.